26.03.2015 tarihinde yapılan 5. Olağan Genel Kurul sonrasında İmar, Altyapı ve Ulaşım Çalışma Grubu tarafından hazırlanan Kent Konseyi Raporudur.

KENT PLANLANMA KARARLARI VE İLKELERİ

    “Ortak hedef Gaziantep” sözünü kendimize  yol seçip kentimizin kültürel ve tarihsel sürecini iyi okuyup, geleceğe başarıyla yönetilmiş bir Gaziantep bırakabilmek hedefiyle yola çıkmış bulunmaktayız.

      Bir kent de planlama kararlarının doğru alınması, kentin geleceğini güvence altına alması yanında;   Kentdeki merkezi ve yerel yöneticilerinin faaliyet  konularında doğru hedeflere  yönlendirilmesi , sorunlara ışık tutan  nitelikte olması,  o kentin iyi yönetildi- ğinin yada yönetileceğinin göstergesi olacaktır.  

      Planlama kararları ve nitelikleri en üst ölçekli planlardan en alt ölçekli uygulama ve detay planlarına kadar olan silsilede, birbiriyle örtüşen tamamlayan bir bütünün ayrılmaz parçalarıdır.

      6360   sayılı kanunla yönetim sınırları il sınırı olarak büyütmüş yönetimlere yeni sorumluluklar yüklemiştir.

      Kentlerin doğru yönetilebilmesinin ilk şartı ; yönetmek durumunda olduğumuz alanların sağlıklı  envanter bilgilerinin (Bölgesel Nüfus,Eğitim,Gelir,İş alanları,Aile,Sosyal yapı,Etnik gurup vb. çeşitlilik gösteren verilerin kentteki dağılımı,ulaşım,temizlik gibi temel hizmetlerin mevcut durumu)  istatistik veri tabloları ile  halihazırdaki durumları, bunların doğru değerlendirilmiş analizleri,kapasite oranlarının, ihtiyaçlarının, talepleri- nin, kullanılabilirliklerinin, tespitleri yapılmak sureti ile öncelikle tabloyu tamamlayacak tüm verilerin bir araya getirilmesine  yönelik çalışmalar ve neticesinde; Oluşturulacak konularında etkin ve yetkin kadrolarla bilim insanları ile bu tabloyu tamamlayıp kentin çok uzun vadeli gelişimini kapsayan sosyal altyapıda dikkate alınarak bilimsel verileri taşıyan ARAZİ KULLANIM ANA KARARLARI alınarak kısa , orta ve uzun vadeli hedefler belirlenmelidir.

        ARAZİ KULLANIM ANA KARARLARI’NI  verirken bulunduğumuz kent havzasında, aktif tür tarım alanlarının  envanterini doğru hazırlanıp bu alanlar başlangıçta mutlak imar dışı alan olarak tescil edilmesi gerekmektedir.

      Bu alanlarda verimi artırıcı arazi toplulaştırması, tarım altyapısı vb. yatırımlarla teşvik edilmezse zaman içinde mevcut florada yok olacak; bu arada arazi rantçılarının eline geçen alanlarla da tarımsal alanların yok olmasına zaten düşen tarımsal üretimin yok olmasına sebep olacaktır. Dünyanın en zor işlerinden biri olan tarım ve hayvancılık alanlarında çalışan insanların zaten ekonomik nedenlerle güçlükle yaptıkları iş ve istihdam alanlarınında  yok olmasına sebep olacaktır.

      Kentin öncelikle tüm ili kapsayan 1/100 000  mekansal stratejik planlama çalışmasını daha uzun yılları ( 40-50 yıl) kapsayan projeksiyon çalışması yapılmalıdır.

      Buradan çıkacak ana stratejik kararlarla kent ve ilçe merkezlerini de içine alan çevre düzeni planları ( 20-25 yıl kapsamlı)  1 / 25 000 ( Bu aşamada tarımsal kararlar da alınmalıdır)

      Kent planlaması noktasında, arazi kullanım kararları çok daha geniş bir projeksi -yonda ele alınması gerekmektedir. Bugün belediyelerimizin  arsa ihtiyacı üretimi için  yapılmış yeni imar alanları, en fazla 10 yıl sonra, kente yüzlerce sorun yumağı oluşturma riskleri taşımaktadır. ( ulaşım, altyapı, belediye hizmet kalitesi vs )

      Stratejik ana kararlar ışığında; ilçe belediyeleri ile Büyükşehir belediyesi öncülüğünde kentin( 10-15 yıl kapsamlı) ortak ulaşım, sanayii, eğitim vb. alanlar ile ilçelerin konut,sosyal donatı,eğitim alanlarını belirleyen 1 / 5 000 nazım imar planları hazırlanıp Büyükşehir Belediyesince onanmalıdır.

      Onanlı nazım imar plan kararlarını taşıyan, gelişen o ilçenin   (5-10 yıl kapsamlı)  ihtiyacı konut, sanayi ,sosyal donatı alanlarını  detayları ile belirten ilçe belediyelerince hazırlattırılmış 1 / 1 000 ölçekli uygulama imar planları  onanmalıdır. 

      Onanan 1 / 1 000 uygulama imar planlarının hayata geçirilmesinde ilçenin gelişen o bölgesinin ihtiyacı kadar alan 3194 sayılı İmar Yasasının 18.Md.göre imar düzenlemesine tabii tutularak; arsaların  arzı sağlanıp  arsa spekülasyonu önlenmelidir.

      Bu yöntem ilçelerin  gelişen farklı bölgelerinde veya gelişmesi, oluşması istenen bölgelerde uygulanmalıdır. Bu sayede her bölgede ; arsa spekülasyonu, haksız rant oluşumu önlenip, planlı gelişme kontrol altında tutulacaktır.

       Bu sayede güçlükle verilmeye çalışılan dağınık lokal altyapı yatırım savurganlığı önleyip belediye hizmet ve bütçesini rahatlatacaktır.

       Yukarıda tanımlanmaya çalışılan 1/100 000  den 1/ 1000 ve detayda 1/500-1/100 e kadar her ölçekli  onaylı tüm MEKANSAL PLANLAR  plan oluşturmak ve bir alt kademedeki planı yönlendirmek zorundadır.

       Ayrıca bu onaylanan  Mekânsal planlar, plan oluşturmak ve bir alt kademedeki planı yönlendirmek zorunda ve kademelenmesine uygun olarak hazırlanır.           

       Her plan, planlar arası kademeli birliktelik ilkesi uyarınca yürürlükteki üst kademe planların kararlarına uygun olmak, raporu ile bütün oluşturmak ve bir alt kademedeki planı yönlendirmek zorundadır.  Arazi kullanım ve yapılaşmada sadece mekânsal strateji planları, çevre düzeni planları ve imar planları kararlarına uyulur.

KENTİMİZDE ARAZİ PLANLAMA VE KULLANIMDAN DOĞAN SORUNLAR:

• Gaziantep’te son yıllarda ortaya çıkan yapılaşmayı ve  oluşumu dikkatli inceleyecek olursak, sürekli yapılaşmada bina yoğunlukları ve  kat yükseklikleri artmakta, eski planlardaki yapılaşmaya göre daha büyük yapılar yapılmaktadır.
   
• Plan tadilatları ile yeni kararlar alınarak nüfus yoğunlukları artarken, yasalar ve yönetmelikler gereği ayrılması gereken okul, spor alanı, yeşil alan, dini tesis alanı vb. sosyal tesis alanları ya  yeteri kadar ayrılmamakta yada başlangıçta 18.Md uygulamaları ile kazanılmamakta kazanılan yerlerde tadilatlarla kaybedilmektedir.
   
• İmar uygulamaları için kentimizin 5 yıllık imar programı da bulunmamaktadır.
   
• Uygulanmayan bu programlar mutlaka hazırlanıp hayata geçirilmelidir. Kentin imar uygulamaları buna göre yapılmalıdır.Belediyeye arsa bağışı yapan;parselasyon ve imar raporu alan  seyrek dağınık arsalara ,yapılaşmaya lokal altyapı verecek kadar zengin belediye kuruluşlarımız  yoktur.
   
• Belediyelere gelir elde etmek ve bu gelirle hizmet etmek için arazi ve imar rantı doğal ve yasal yol kabul edilince,  yatırımcı ya da kişilerde emsal oluştuğu için aynı yolu izliyor. Sonucunda yapı yoğunluğundan kaynaklanan kişi-araç vb. sayıları artıyor, yollar ve sosyal donatı alanları artmayınca kentimizin yaşam kalitesi düşüyor.
   
• Kentimizde üst ölçek plan kararları ve Plan bütünlüğü bozulmuş ve aykırı pek çok uygulama bulunmaktadır.
   
• Yapı yoğunluk artışı ile rant elde edip kamuya harcamak, plan bütünü ve gelecek düşünüldüğünde kamu yararı değil, kentin kamusal alanları kaybedildiğinden geleceğinin ipotek altına alınması sonucunu doğurmaktadır.
   
• Arsa fiyatlarının yüksekliği konut fiyatlarına yansımaktadır.
   
• Kentimizde pek çok bölgede belediyelerimize alt yapı bedelleri vatandaşlar tarafından ödenen ve alt yapısı götürülemeyen ruhsatı ve iskânı alınmış, GASKİ GAZDAŞ ve TEDAŞ’ın  hizmet götüremediği yolu yapılamamış projeler bulunmaktadır.

ORGANİZE SANAYİİ BÖLGELERİ ARAZİ PLANLAMA VE KULLANIM SORUNLARI:

• Sanayisi ile gurur duyduğumuz Gazi şehrimizde  mevcut Organize Sanayi Bölgeleri  yer seçiminde ; doğru seçimler yapılmadığından oluşan sorunlar giderek çoğalmaktadır.
   
• Stratejik olarak bakıldığında dünyanın hiçbir kentinde bu kadar sanayi alanı yan yana bulunmamaktadır.Dünya bilim adamları organize sanayi bölge alan ihtiyacı   400 Hektarı geçtiğinde  o bölgeden uzaklaşarak ikinci bir bölgenin kurulmasını önermektedirler.  Buna uyulmayan Organize sanayi bölgelerinde ısınmadan dolayı hava kirliliğinin artmasına sebep olduğu gibi en önemlisi bu ısınmadan dolayı makineler birbirini etkilemekte ve enerji kaybına sebep olmaktadır.
   
• Şehrimizde bu alan bitişik  5 Organize sanayi alanı ile standardın 5 katı üstüne çıkmıştır. Aynı noktada kümelenmiş  5 Organize sanayi bölgesi işçi ulaşımları noktasında gün geçtikçe daha çok problem oluşmasına sebebiyet vermektedir.
   
• Organize sanayi ile kentin toplu ulaşım çalışması süratle tamamlanması gerek- mektedir.
   
• Üretim noktasında; sanayi ve üretim alanlarını sanayiciye daha ekonomik, daha ulaşılabilir, daha çevreci, ithalat ve ihracatta ulaşım ve lojistik olarak daha iyi planlamalar,projeler üretmek üzere değerlendirmeler yapılmalıdır.
   
• Katma değeri yüksek ürünlerin üretimini teşvik bağlamında Arge ve teknokent alanları oluşturmak durumundayız. Doğru arazi seçimleri yapılmaması; sanayici mize her türlü mali zorluk olarak geri  dönmektedir.

ÇÖZÜM ÖNERİLERİ:

• Üst ölçek planlar yeniden ele alınmalıdır,

• Mekânsal stratejik planlar, plan kademelenmesine uygun olarak hazırlanmalıdır. Her plan, planlar arası kademeli birliktelik ilkesi uyarınca yürürlükteki üst kademe planların kararlarına uygun olmak, raporu ile bütün oluşturmak ve bir alt kademedeki planı yönlendirmek zorundadır. 
   
• Bitişik planlama alanları birbirinin devamı niteliği taşımaması büyük problemlere neden olmaktadır. İbrahimli 1 ve ikinci bölümün, devamında Yamaçtepe planlamasının, Sarısalkım planlamasının arazi üzerindeki ayıraçlarının tarifi mümkün olmayan ayrımı ; aslında kentin parçalanamaz plan bütünlüğü düşünüldüğünde ilişkisi kurulamamış yapılaşma alanları, sürekliliği olmayan ulaşım aksları ve altyapı ilişkilerine neden olmaktadır. 

• Plan yapımında ilgili mevzuata uyulmalıdır. 

• 1 ve 5 yıllık imar programları yapılmalı ve alt yapı, yol, ulaşım birimleri ile birlikte            yatırımcı kuruluşlarla koordinasyon sağlanmalı kamu kaynaklarının en iyi ve en   verimli kullanımı sağlanmalıdır.
• Uygulama imar planları uygulanabilir ölçekte olmalı ve kentimizin İmar Yönetme-           liği olmalıdır. Plan notlarında ortak dil sağlanmalıdır. Şu an kentimizde 70      farklı   imar alanında 70 farklı plan notu bulunmaktadır. Bu sürdürülebilir bir durum   değildir. Gerek proje yapan mimarlar, gerekse ilgili belediye personelleri dahi plan             notlarına olan hakimiyetlerini kaybetmiş durumdadır. Plan notları plan kadar        önemsenmeli çalışmalar uzman kadrolarca denetlenmelidir.

KENTSEL DÖNÜŞÜM VE AFET RİSKİ ALTINDAKİ ALANLAR:

         6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanununa göre yani kamuoyunda bilindiği şekli ile kentsel dönüşüme imkân veren kanun; afet riski altındaki bölgeleri ya da ekonomik,  sosyal, fiziki çöküntü alanlarının yeniden yapılanma- larının önünü açan bir nitelik taşıması yanında doğru çözüm ve uygulamalar yapıldığında “Güvenli, Sürdürülebilir, Çağdaş Yapılar ile Kentsel Dönüşüm” sağlanabilir fırsatlar içerir. Yapılmadığı zaman da kentlerimizi ve kültürlerimizi yok etmek ve sadece rant amaçlı projeler üretilmesini sağlayacak riskler içeren uygulamalara dönüşebilmektedir.       

SORUNLARI:

• Afet riski olan yapıların mevcudiyeti ve tedbir alınması doğru, Mahalle sınırları bazında yapılan alan belirlemesi yanlıştır.

• Önceki Kentsel dönüşüm uygulamalarında, dönüşüme tabi olan yapılarda oturanların büyük bölümü başka bölgelere gitmek zorunda kalmıştır.

• Yapılan uygulamalarda kent kültürlerini yok sayan tip projeler uygulanmış,  Yerel ve yöresel mimari özellikleri taşımamaktadır.

•  Yapılan uygulamalarda dönüşümü gereken alanlar bütün olarak planlanmamış, küçük bölge ve yapı adaları olarak ele alınmıştır.

• Kentsel dönüşüm planlamalarında önceden yapılan kaçak yapılaşma yoğunlukları ve sosyal donatı alanı yoksunlukları baz alınmış, plan yapımına dair esasları belirleyen yönetmeliklere ve üst ölçek plan kararlarına uyulmamıştır.

ÇÖZÜM ÖNERİLERİ:

• Yapılacak planlama çalışmaları önce kent bütününde yapılması gereken MEKANSAL STRATEJİK PLANLAMA, çevre düzeni planı ve nazım plan ölçeğinde ele alınmalı, bütünün planlanmasından sonra plana bağlı uygulanabilir ölçekte çalışmalar yapılmalıdır.

• Afet riski olan yapıların yeniden değerlendirilmesi ve kapsamının yaşayanların katkı ve  görüşleri de alınarak genişletilmesi gerekmektedir.

• 6306 Sayılı Kanun, uygulama alanlarındaki maliklerin katılımının sağlanarak,  kazanımların adil şekilde paylaşımını öngörmekte, vatandaşın her türlü hak kaybını teminat altına almayı hedeflemektedir, gereği yapılmalıdır.
• Projeler; Yerel, yöresel mimari özellikleri taşımalı, birçok AB ülkesinde olduğu gibi kent rehberi niteliğinde çalışmalar süratle tamamlanmalı, yapılaşma kriterleri ortaya konmalıdır. Bu çerçevede yerel mimarlarımızın katkısı hem kültürel değerlerin korunması hem de iş imkânları ve istihdam sağlaması açısından önemsenmelidir.

• Çalışmalar yapılırken STK’ların ve sosyologların yanında bölgede yaşayanların görüşleri alınmalıdır. Bölgede yaşayan vatandaşların; kentlilik geçmişi, Sosyal ve ekonomik, kültürel yapıları da değerlendirilmeli kentsel dönüşüme eski binaların yıkılıp  yerine yeni binaların yapılması olarak bakılmamalıdır.

• Buradaki dönüşüm sosyal, kültürel ve ekonomik kısaca yaşam biçimlerinin de dönüşümüdür.

• Kentsel dönüşümlerin mutlaka bir vizyonu olmalıdır. Dönüşüm amaçlı bölgesel plan değişiklikleri yapılırken ; kent bütününde orta ve uzun vadede çözüm sağlayacak,kentin ana planlama kararlarına da geçmiş, ana arter yollar, meydanlar, makro sosyal donatı alanları bu dönüşüm planlarında kademeli olarak kazanılıp kentin geleceğine miras olarak bırakılmalıdır.

• Bu alanların büyük bir bölümü İnönü Caddesi,  Şehreküstü ve Ünaldı aksının Güneyinde yer bulunan alanlarda yapılacak dönüşümlerle, kentin ulaşım başta olmak üzere(Yeni ulaşım ana arterlerinin meskunda planlanıp kazanılması) birçok sorununa çözüm teşkil edecek nirengi noktası olarak değerlendirilebilir. Bu aks çevre yoları ile ilişkilendirilmesi ile Ulaşım, altyapı, modern kent planlamasının başlangıç noktası olarak değerlendirilmesi neticesi ; üst ölçek revizyon planına bağlı olarak yapılacak nitelikli bir kentsel tasarım çalışması ile yüzyılda bir gelecek fırsat olarak değerlendirilebilir.

• Konunun önemine binaen yapılacak çalışmaların kesinlikle ulusal veya uluslararası yarışma ve fikir projeleri ile başlatılması, kazanımların büyüklüğü düşünüldüğünde olmazsa olmaz zorunluluktur.  Bu ölçekte bir planlamanın zamana yayılması gerekliliğinden hareketle planlama etapları oluşturulmalı, hemşerilerimize projenin önemi ve gereklilikleri anlatılmalı, idare ve yöneticilerin kamu desteği temini önemsenmelidir.

• İleriye dönük planlama ve çözümler tartışılırken; yaşayan kentte gündemi oluşturan konularında mutlaka tartışılıp paylaşılması gerekir.

Genel kurulda konuşmacı veya dinleyicilerce dile getirilen konular ;

• Mevcut Kamil Ocak Stadyumunun yerinde yapılmak istenen tasarruflar için geçen dönem Kent Konseyi’nin de görüşleri doğrultusunda kent meydanının ihtiyaç olduğu bu düşüncenin kamuoyunda sevinçle karşılanıp desteklendiği malumdur. Bu konuda Büyükşehir Belediyesi tarafından hazırlanacak projelerin Kent Konseyinde öncelikli görüşülmesi kanaati getirilmiştir.

• Meydanla birlikte simgesel camii yapılması , simgesel cami için yerin uygun olup olmadığı konuları görüşülmüştür. Ayrıca inşaatı devam eden yeni stadyuma “Kamil Ocak Stadyumu adının konulması önerilmiştir.

• Kırkayak parkı içine yapılması düşünülen ve devam eden kreş inşaatının tepkilere neden olduğu, kamuoyunun büyük tepkisine yol açtığı, tarihsel ve simgesel değeri olan “Kırkayak Parkı” nın park olarak kalması gerektiği dile getirilmiştir.

• Şehitler Abidesi’nin çevresinden dolayı abide kimliğini yitirdiğini bu sebeple   batısındaki  kafe vs.park (Eski yeşilsu parkı)içine alan şehrimize ve şehitlerimize yakışan bir abide ve meydan yapılmasının gerekliliği dile getirilmiştir.

• Yukarıda genel kurula sunulan rapor , tartışma ve önerilerden oluşan konuları özetleyerek sunmaya çalıştık. Saygılarımızla.

Kamuoyuna Saygıyla Duyurulur.